मैत्री आणि बलिदान
पहाटेचं गाव आणि दोन बालमित्र

कडक उन्हातही हिरव्या पानांचा गंध जिथं जिवाला शांती देतो, त्या “शेवती” नावाच्या छोट्याशा गावात दोन जीव वाढत होते. गण्या आणि सुर्या. शाळेच्या पायऱ्यांवर बसून एकाच पाटीवर अक्षरं काढायची त्यांची सवय होती. सकाळी आई उठवायच्या आधीच दोघे निघून जायचे. एका हातात वही, दुसऱ्या हातात एकमेकांचा हात.
गण्याच्या अंगावर नेहमी स्वच्छ कपडे, डब्यात पोळी-भाजी, आणि खिशात एक रुपयाचं नाणं असायचं. सुर्याच्या अंगावर मात्र फाटकी चड्डी, डब्यात कोरडी भाकरी, आणि खिशात फक्त वाऱ्याची साथ.
पण गण्या कधीच त्याचं दुर्लक्ष करत नसे. तो नेहमी म्हणायचा, “अरे भाऊ, तुझ्या भाकरीचा तुकडा माझ्या चपातीशिवाय अपुरा वाटतो.” त्या एका वाक्यातून त्यांनी जगण्यासाठी नातं शोधलं होतं.
काळाचं चक्र
अनेक वर्षं गेली. शाळेच्या घंटा थांबल्या, पण त्यांच्या मैत्रीच्या आठवणींची धून थांबली नाही.
गावात उन्हाळा आला की नदी कोरडी व्हायची, पण त्यांच्या मनातल्या ओढीचा प्रवाह कायम वाहायचा.
एक दिवस गण्या शेतात नांगर चालवत होता. घामाने त्याचं अंग ओलं झालं होतं. सुर्या बाजूला उभा राहून म्हणाला, “आपलं आयुष्यही या जमिनीप्रमाणे आहे ना रे… कष्ट केल्याशिवाय पीक येत नाही.”

गण्या हसून म्हणाला, “हो.. आणि खरी मैत्री म्हणजे या मातीसारखी घट्ट, पण मऊही. तेवढीच.”
वळणाचा क्षण –
गण्या आणि सुर्या एकत्र स्वप्न बघायचे, आपलं स्वतःचं शेत, आपला ट्रॅक्टर, आणि गावातला सर्वात सुखी शेतकरी बनायचं. पण नियतीचं वेगळंच पान तयार होतं. गण्याच्या वडिलांना अचानक आजार झाला, घराचा खर्च वाढला. सुर्याने निर्णय घेतला.
“मी शहरात जातो. बांधकामावर काम करतो. पैसे जमवतो. आपल्या दोघांचं स्वप्न पूर्ण करतो.”
मैत्री आणि बलिदान

गण्या थरथरला, “तू गेलास तर माझं काय होईल रे?” सुर्या शांत हसला, त्याने गण्याच्या खांद्यावर हात ठेवला. “अरे, अंतराने नातं तुटत नाही. तू माती जोपास, मी घाम. आपण दोघं मिळून शेवटी फळं घेऊ.”
शहरातलं आयुष्य

शहर म्हणजे आवाज, गर्दी, आणि थकवा. सुर्या सकाळी सूर्योदयापूर्वी कामावर जात असे, आणि रात्री थकलेल्या अंगानं जमिनीवर झोपत असे. त्याचे हात सोलले, पाय फाटले, पण मनात एकच झाड उगवलेलं, “गण्याचं स्वप्न फुलवायचं”.
प्रत्येक महिन्याला तो थोडे पैसे पाठवायचा. पत्रात लिहायचा, “गण्या, मी तुझ्यासाठी काम करतोय. आपल्यासाठी काम करतोय.” गण्या त्या पैशातून शेतात बी पेरायचा, आणि प्रत्येक बियाण्याला सुर्याचं नाव देत असे.
एक पत्र आणि वादळ
एक दिवस शहरात जोरदार पाऊस आला. बांधकामावर सिमेंटची भिंत कोसळली आणि त्याखाली सुर्या अडकला. लोकांनी त्याला बाहेर काढलं, पण त्याचा पाय मोडला होता.
डॉक्टर म्हणाले, “तू आता फार चालू शकणार नाहीस.” सुर्याने काही न बोलता फक्त एक पत्र लिहिलं. “गण्या, जर मी परतलो नाही, तर माझं आयुष्य तुझ्या मातीला दे. जेवढं मी श्वास घेतलाय, तेवढा मी तुझ्यात जिवंत राहीन.”
हृदय पिळवटणारा दिवस
त्या पत्रानंतर काही आठवड्यांनी बातमी आली कि सुर्या नाही राहिला. या बातमीमंत्र सर्वत्र आणि गावावर काळोख पसरला. गण्या काही बोलू शकत नव्हता. त्याने सुर्याचं पत्र हळूच छातीशी धरलं. डोळ्यांतून पावसासारखे अश्रू वाहू लागले.
मैत्री आणि बलिदान
तो म्हणाला, “देवा, माझ्या मित्राचं स्वप्न मी अपूर्ण ठेवणार नाही.” त्या दिवशी गण्याने आपलं शेत “सुर्याचं शेत” म्हणून नोंदवलं. पेरणीच्या पहिल्या दिवशी तो जमिनीला हात लावायचा, डोळे मिटून म्हणायचा,
“जा रे मित्रा, आज पुन्हा बी पेरतोय… तुझ्या स्वप्नाचं.”
काही वर्षांनी

मैत्री आणि बलिदान Image Credit: Image by Anil Sharma from Pixabay
गावात आता पिकं यायला लागली. गण्या स्वतःसाठी नाही, तर आपल्या मित्रासाठी जगत होता.
प्रत्येक पिकात त्याला सुर्याचं हसू दिसायचं, आणि वाऱ्यात त्याचा आवाज ऐकू यायचा.
एक दिवस गावात NGO आली. त्यांनी गण्याचं शेत पाहून विचारलं, “तुम्ही इतक्या वर्षांनीही हे सगळं का करताय?” गण्या शांत हसला, आणि म्हणाला,
“कारण काही लोक जगतात शरीरानं, काही जगतात स्मृतीनं. माझा मित्र गेलाय, पण माझ्या शेताच्या प्रत्येक मातीच्या कणात तो जिवंत आहे.”
शेवट
संध्याकाळी सूर्य मावळत होता. आकाशात लाल रंग पसरला होता — अगदी सुर्याच्या नावासारखा. गण्या त्या सूर्यास्ताकडे पाहत म्हणाला, “तू मावळलास, पण तुझं प्रकाश अजून माझ्या शेतात जिवंत आहे.”
गावातली मुलं आजही त्यांच्या शाळेत एक वाक्य लिहितात , “गण्या आणि सुर्या-खरी मैत्री कधीच संपत नाही.”
कथेचा अर्थ:
मैत्री ही केवळ एक नातं नाही; ती आयुष्याची ओळख आहे.
बलिदान म्हणजे हरवणं नव्हे, तर दुसऱ्याच्या आनंदात जगणं आहे.
आणि जेव्हा कोणीतरी आपल्यासाठी स्वतःचा त्याग करतो, तेव्हा त्याचं नाव काळाच्या ओघात अमर होतं. मैत्री आणि बलिदान (Maitri ani balidan marathi story)हे एकाच नाण्याच्या दोन बाजू असतात हे सिद्ध होतं.
अजून कथा वाचण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंकवर क्लिक करा.
गावातील सर्वात जुन्या राजवाड्याची भितीदायक कथा.